Regulacje prawne - prawo przewozowe i konwencja CMR

Jak wskazują specjaliści z kancelarii BE LAW. Radca Prawny Bydgoszcz podstawą odpowiedzialności przewoźnika za przewożony towar są dwa akty prawne - krajowa ustawa z 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe oraz międzynarodowa konwencja CMR z 1956 r.

Pierwszy z nich znajduje zastosowanie, gdy miejsce nadania i miejsce dostarczenia przesyłki znajdują się na terytorium Polski. Konwencję stosuje się natomiast w transporcie transgranicznym, o ile co najmniej jedno z państw, w których odbywa się przewóz, jest jej stroną.

Prawo przewozowe reguluje przewóz rzeczy i osób wykonywany odpłatnie przez uprawnionych przewoźników, z wyłączeniem transportu lotniczego, morskiego i konnego.

Konwencja CMR obejmuje przewozy drogowe wykonywane zarobkowo między dwoma krajami. Niezależnie od obywatelstwa stron umowy, wystarczy, że miejsce nadania i odbioru znajduje się w różnych państwach, aby zastosowanie miały przepisy CMR.

Zakres odpowiedzialności i przesłanki jej powstania

Zarówno przepisy prawa przewozowego, jak i konwencji CMR przewidują odpowiedzialność przewoźnika za szkody powstałe między przyjęciem towaru a jego wydaniem. Szkodą może być utrata, uszkodzenie lub ubytek towaru, a także opóźnienie w dostawie. Aby uznać, że przewoźnik ponosi odpowiedzialność, muszą wystąpić trzy elementy:

zdarzenie wywołujące szkodę (np. zwłoka),
sama szkoda (np. uszkodzony towar),
związek przyczynowy między nimi.

Szkoda w rozumieniu przepisów może mieć charakter ilościowy (ubytek), jakościowy (obniżenie wartości) lub funkcjonalny (brak możliwości wykorzystania towaru zgodnie z przeznaczeniem). Opóźnienie stanowi odrębną podstawę odpowiedzialności, niezależnie od stanu towaru. Przewoźnik odpowiada z zasady na podstawie domniemania winy. Oznacza to, że to on musi wykazać, iż szkoda nie powstała z jego winy, aby uwolnić się od odpowiedzialności.

Ograniczenia odpowiedzialności przewoźnika

Ustawodawca przewidział sytuacje, w których odpowiedzialność przewoźnika zostaje ograniczona lub całkowicie wyłączona. Zgodnie z art. 65 ust. 2 prawa przewozowego, przewoźnik nie odpowiada, jeśli szkoda wynikła z przyczyn leżących po stronie nadawcy lub odbiorcy (i nie była zawiniona przez przewoźnika), z właściwości towaru albo wskutek działania siły wyższej.

Ponadto prawo przewozowe zawiera katalog szczególnych przyczyn wyłączających odpowiedzialność, np. niewłaściwe opakowanie towaru, jego szczególna podatność na uszkodzenie, błędne oznaczenie, samodzielne ładowanie przez nadawcę lub konieczność dozoru, który nie został zapewniony. Przewoźnik, powołując się na którąś z tych przesłanek, korzysta z domniemania prawdziwości swojego twierdzenia. Ciężar przeciwdowodu spoczywa wtedy na odbiorcy lub nadawcy.

Na gruncie konwencji CMR przewidziano analogiczne podstawy zwolnienia z odpowiedzialności: wina osoby uprawnionej, wada własna towaru, siła wyższa czy wadliwe opakowanie. Przewoźnik nie może jednak zasłaniać się wadą pojazdu ani błędami pracowników, których wynajął.

Dochodzenie roszczeń i wysokość odszkodowania

Zgłaszanie roszczeń wobec przewoźnika podlega określonym rygorom formalnym i czasowym. Na gruncie prawa przewozowego przyjęcie przesyłki bez zastrzeżeń co do jej stanu skutkuje wygaśnięciem roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia, chyba że szkoda została stwierdzona protokolarnie lub powstała wskutek rażącego niedbalstwa przewoźnika. Jeżeli uszkodzenie nie było widoczne z zewnątrz, odbiorca ma 7 dni na jego wykrycie i zgłoszenie. Roszczenia przedawniają się w terminie 1 roku, a w przypadku opóźnienia po 2 miesiącach. Wysokość odszkodowania ogranicza się do wartości towaru w dniu nadania (według faktury, cennika lub wartości rynkowej). Jeśli szkoda nastąpiła częściowo, odszkodowanie liczy się proporcjonalnie.

W przypadku przewozów międzynarodowych obowiązują analogiczne zasady. Wartość odszkodowania wylicza się według cen rynkowych lub giełdowych w miejscu nadania, z limitem do 8,33 jednostki rozrachunkowej za każdy kilogram brakującej wagi brutto, chyba że nadawca zadeklarował wyższą wartość. Oprócz wartości towaru zwrotowi podlegają także koszty przewoźnego, ceł i innych opłat.

Odpowiedzialność przewoźnika za szkody w transporcie zależy od konkretnych okoliczności i reżimu prawnego (krajowego lub międzynarodowego). Choć przepisy przewidują możliwości wyłączenia lub ograniczenia tej odpowiedzialności, istotne znaczenie ma należyta staranność przy wykonaniu przewozu, odpowiednie udokumentowanie zdarzeń oraz dobrze skonstruowana umowa przewozu. W praktyce to właśnie przygotowanie kontraktu, właściwe wypełnienie listu przewozowego i znajomość przepisów pozwalają przewoźnikowi skutecznie zabezpieczyć się przed nieuzasadnionymi roszczeniami.

Jeśli Państwa firma zajmuje się przewozem towarów i chcą Państwo ograniczyć ryzyko odpowiedzialności za szkody, zapraszamy do skorzystania z pomocy prawnika specjalizującego się w prawie przewozowym. Wsparcie przy konstruowaniu umów, analiza dokumentów przewozowych i doradztwo w zakresie odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej pozwolą skutecznie zabezpieczyć interesy przedsiębiorstwa.

BE LAW. Radca Prawny Bydgoszcz

Dane kontaktowe:

Telefon: +48 52 3708005

E-mail: biuro@belaw.pl

Strona: www.belaw.pl

Adres kancelarii:

ul. Jagiellońska 69/1

85-027 Bydgoszcz

Godziny otwarcia:

Poniedziałek: 09:00 – 17:00

Wtorek: 09:00 – 17:00

Środa: 09:00 – 17:00

Czwartek: 09:00 – 17:00

Piątek: 09:00 – 17:00

Laur Konserwatorski (2)

Laur konserwatorski w rękach Międzyrzeca

Remont Dworu Lachertów nagrodzony!