Cała Prawda o Południowym Podlaskiu – podsumowanie projektu

Multimedialne Spotkania Teatralne Seniorów okazały się przedsięwzięciem, które znacząco przekroczyło oczekiwania — zarówno pod względem artystycznym, jak i społecznym. Projekt stał się przestrzenią międzypokoleniowej współpracy oraz żywym świadectwem lokalnej pamięci kulturowej, prezentowanej w nowoczesnej, atrakcyjnej formie.

Spektakle spektakle, rejestracje filmowe oraz materiały kulisowe są dostępne na kanale Mały Kosmos Studio (YouTube), umożliwiając dalszy dostęp do efektów projektu również po zakończeniu cyklu.

Reżyser cyklu zaznaczył:

Cały cykl Multimedialnych Spotkań Teatralnych Seniorów traktuję jako zbiór informacji zapisanych w formie ekspresyjnej. To teatr, który — nawet jeśli bywa oglądany z przymrużeniem oka — jest ważnym źródłem wiedzy o tym, jak różne pokolenia patrzą na świat, na relacje i na własną historię. W tej różnorodności perspektyw kryje się jego największa wartość.

 Natalia Potocka – scenarzystka, realizatorka zdjęć, arteterapeutka – podkreśliła:

Zdjęcia i montaż w dużej mierze oparte są na metodzie improwizacji. Nie wszystkie sceny powstawały w oparciu o ścisłe dialogi — zarówno w warstwie tekstowej, jak i wizualnej pojawia się montaż spontaniczny, wynikający z realnych spotkań i reakcji uczestników. To dodatkowa wartość tego obrazu. Widz bardzo szybko orientuje się, że ogląda coś prawdziwego — czego nie da się po prostu odegrać.

Cały cykl składał się z 5 wyjątkowych spektakli:

1. „Porwanie Wójta” –  komediowa lekcja o władzy i wspólnocie

Forma: spektakl fabularny z groteską, stylem ludowym i rytmem kosmicznej opowieści; dialogi stylizowane, filmowe cięcia, lokalne anegdoty.

Treść: mieszkańcy decydują się „porwać” wójta, aby dać mu lekcję, której nie da się uniknąć.

Przesłanie: Zabawna, ale ostra satyra o tym, że prawdziwe decyzje zapadają nie w gabinetach, lecz  ludźmi, którzy naprawdę żyją tą ziemi i w sytuacji konieczności biorą sprawy we własne ręce.

Historia ujawnia, że prawdziwa siła polskości leży w prostym, bezpośrednim działaniu ludzi, a nie w urzędach.

2. „Letnicy na Wsi” – spotkanie dwóch kultur

Forma: miniatura obyczajowa łącząca teatr z narracją filmową; humor wynikający z różnic języka, gestów i oczekiwań „miastowych”.

Treść: Przyjazd letników staje się tłem dla kolizji światów i odsłania pytania, na które nikt nie ma gotowej odpowiedzi.

Przesłanie: Spektakl pokazuje, że najwięcej odsłania się wtedy, gdy zderzają się różne przekonania i ambicje — a na życie i tak nie ma mocnych.

Polskość nie polega na racji stanu, lecz na adaptacji do rzeczywistości, opartej na gotowości do rozwiązań, których jeszcze nie ma — ale które nadchodzą.

3. „Teatr Wici” – historia teatru zakazanego

Forma:  Widowisko historyczno-rekonstrukcyjne w formule teatru w teatrze: współcześni aktorzy odtwarzają sceny i sposób grania zespołu teatralnego sprzed 80 lat, korzystając z archiwalnych źródeł i dokumentalnych komentarzy.

Treść: opowieść o pierwszym niezależnym i samofinansującym się teatrze ludowym, który zwiesił działalność nie uginając się politycznym naciskom

Przesłanie: Prawdziwa historia zakazanego teatru, który tworzyli ludzie z potrzeby wolności  — aktualna dziś tak samo jak wtedy.

Wolność w polskim wydaniu nie wyrasta z idealizmu, ale z głęboko zakorzenionej, osobistej niezależności.

4. „Tajemnica Bojarów” – etnokulturowy fenomen Południowego Podlasia

Forma: spektakl dokumentalno-historyczny z inscenizacjami, narracją filmową i wykorzystaniem animacji AI

Treść: spektakl odsłania wyjątkowość bojarów – ich zdolność do ochrony tożsamości i jednoczesnej otwartości na nowych przybyszy. Dialogi w gwarze bojarskiej.

Przesłanie: Fascynujące odkrycie, że harmonia między „swoimi” i „nowymi” jest możliwa — i że ta tradycja może być lekcją współczesności.

Polska gościnność nie jest formą dyplomacji, lecz naturalną skłonnością do stawiania kultury ponad obowiązkiem.

5. „Wesele z lata 50-tych i obrzędy przedweselne” – kiedy tradycja staje się prowokacją

Forma: widowisko obrzędowe z elementami performansu i narracji multimedialnej; połączenie dawnego rytuału z nowoczesnym językiem scenicznym.

Treść: spektakl pokazuje, jak tradycyjne zawołania i zachowania — wyrwane z kontekstu — mogą dziś budzić sensację lub oburzenie.

Przesłanie: Wesele uczy, że bez zrozumienia szerszego kontekstu każda tradycja może wyglądać jak „heca”, choć w rzeczywistości niesie głębokie znaczenie.

Polskie obyczaje to nie dogmaty, lecz gesty zakorzenione w głębokim rozumieniu świata.

Jeden z aktoru tak podsumował projekt:

Zagrałem w dwóch spektaklach. W czasie premier dużo działo się w mediach społecznościowych — odezwały się do mnie osoby, z którymi od dawna nie miałem kontaktu. Odnowiłem kilka znajomości, a wszystko odbywało się w atmosferze żartu i pozytywnej refleksji. To było bardzo budujące doświadczenie.

Uczestniczka projektu mówiła:

Kilka dni temu odeszła moja koleżanka, z którą występowałam w spektaklu o bojarach. Pomyślałam wtedy, że dzięki temu projektowi coś po sobie pozostawiamy — i że jest to coś prawdziwego. Od czasu uczestnictwa w zajęciach teatralnych moje życie nabrało innego znaczenia. Tym bardziej, że — jak mówią widzowie — te spektakle naprawdę niosą pewną prawdę o nas.